Afscheid van het hospice

Het maakte indruk op me. De zorg en aandacht die het hospice besteedde aan de overledene. Natuurlijk was er alle aandacht in de maanden dat mevrouw in het hospice verzorgd werd. En toen ze overleden was, ging dat gewoon door. Niet alleen de laatste verzorging gebeurde met liefde, maar ook haar uitgeleide ging vergezeld van kleine rituelen. Wat een verschil met de veel killere aanpak in het mortuarium van een ziekenhuis, waar overledenen via de ‘achterdeur’ vertrekken.

Samen de laatste zorg doen

Haar schoondochter hielp de verpleegkundige bij de laatste zorg. Daarvoor werd ruim de tijd genomen. Ze lag er mooi bij in haar hippe jurk, die ze maar één keer had kunnen dragen. En er was aandacht besteed aan de details. De kussentjes met foto’s van haar zoons op het bed. Een kaarsje dat brandde. Haar ketting met het hartje, dat ze ooit van haar man kreeg, door haar handen gevlochten.

Met zorg in de kist leggen

‘Kisten’ wordt het in de branche genoemd. Ik vind dat een naar woord. Het doet me altijd denken aan kistkalveren. Ook het in de kist leggen vraagt zorg. We legden de kussentjes naast haar hoofd, een bloem in haar handen. Haar man kwam uiteindelijk toch even kijken, hoewel hij eerst gezegd had dat niet te willen. Het deed hem goed haar daar zo mooi te zien liggen en dat beeld te kunnen bewaren.

Geen vertrek, maar een uitgeleide

Voor wij mevrouw in haar kist gingen leggen, was er een klein ritueel aan haar bed. Er werd een kaars gebrand en een mooie tekst voorgelezen. Haar man wilde daar eerst niet bij zijn, maar werd met zachte hand gevraagd het toch te proberen. Achteraf was hij daar blij om. Toen de kist naar buiten werd gereden, stonden niet alleen de familie, maar ook vrijwilligers, verpleging en enkele gasten in de gang. Ook daar weer een kaars en een korte tekst. Iedereen liep mee naar buiten om de rouwauto te zien vertrekken. Vooraf had ik al met de leiding afgesproken om voor de rouwauto uit te lopen, zodat het vertrek een meer ritueel karakter zou hebben.

Het gaat om de kleine dingen

Vandaag had ik een nabespreking met haar man. En daar werd het weer bevestigd: het gaat om de kleine dingen, zoals de kussentjes bij haar hoofd, de tekst die gelezen werd aan het bed, de kaars in de gang en het voor de auto uitlopen. Juist dat waren dingen die hem waren bijgebleven. Geen kwestie van geld, maar van aandacht.