Herrie in de tent

Tranen

Ik herinner me dat toen mijn zus door zelfdoding overleed mijn broer, andere zus en ik een paar dagen na dat afschuwelijke nieuws zijn gaan wandelen. In het bos hebben we zo ontzettend gelachen dat de tranen ons over de wangen stroomden. Tranen van liefde naar elkaar, en naar onze zus, tranen van verdriet over haar heengaan. Tranen van opluchting omdat ze van het leven was bevrijd dat onverdraaglijk zwaar voor haar was. Tranen omdat we zo moesten lachen om de grappen die we met elkaar maakten. En tranen om het nog veel meer. Om het onbenoembare.

Als er iemand sterft lijken vaak allerlei emoties en gewaarwordingen uitvergroot te worden. Niet alleen verdriet, ook gevoel voor schoonheid, boosheid, liefde en kameraadschap, humor worden heel zichtbaar. Het dringt zich allemaal op en omkranst en vermengt het verdriet om het overlijden.

Familieconflict

Binnen die orkaan van emoties kunnen ook conflicten oplaaien. Het komt helaasveel voor onenigheid, ruzie na het overlijden. Meestal zijn de relaties van te voren dan al ingewikkeld. Ook relaties tonen zich na overlijden vaak in uitvergrote vorm. Patronen die in gezinnen bestaan: Je niet gezien voelen, die ene zus of broer die altijd het woord neemt, Irritatie en boosheid.  In extremere gevallen gezinsleden die niet op de bijeenkomst verschijnen en zich ook niet met voorbereidingen bemoeien.

Ook argwaan en hebzucht kunnen helaas in een vroeg stadium de kop opsteken. We maakten al mee dat een dag na overlijden de schilderijen van de muur waren gehaald, de computer was meegenomen waarin de overledene zijn wensen had vastgelegd. Ook verdrietig: een rechtszaak waarbij de inzet was wie mocht bepalen wat er met de as van de overledene zou gebeuren.

Niet welkom bij ceremonie

Onlangs maakte ik ook mee dat de moeder die was gestorven ruim voor haar overlijden had aangegeven dat ze niet wilde dat drie van haar vier kinderen, met wie ze al jaren geen contact had, bij de uitvaartceremonie zouden zijn. Deze kinderen waren wel op de hoogte van het overlijden. De contacten met hen verliepen via mij. Ik weet nog steeds niet of een kerk en begraafplaats (behorend bij de kerk) gelegenheden zijn waar je iemand de toegang kunt weigeren. Want de kinderen lieten mij telefonisch weten wel aanwezig te willen zijn. Gelukkig lieten de dochter waar wel contact mee was en haar gezinsleden weten dat ze hun familie wel de gelegenheid wilden geven bij het afscheid aanwezig te zijn. Enkele van hen zijn gekomen en aan hen is verder geen aandacht besteed. Door deze houding werd rust bewaard en kon de aandacht bij de overledene zijn. Dat leek uiteindelijk ook een ieders bedoeling. Natuurlijk kunnen er situaties zijn waarbij men uit is op conflict en dan wordt het veel ingewikkelder.

Rol uitvaartverzorger

Als uitvaartverzorger kan je bij (sluimerende) conflicten een belangrijke rol innemen. Bij de gesprekken, bijvoorbeeld met gezinsleden wanneer er een ouder is overleden, kun je er op letten dat een ieder het woord krijgt en op de hoogte is van beslissingen die worden genomen en daar bij voorkeur ook nog achter staat.  Ook het grote gezamenlijke belang  benadrukken kan helpen bij het samen een goed afscheid voorbereiden . Een afscheid dat zich één keer voordoet en dat men niet verstoord wil zien door onenigheid.  Dat is belangrijker dan een individueel belang bij een conflict en het afscheid is een eenmalige gebeurtenis.

Tips om een verhitte sfeer te voorkomen:

• Je uitvaartwensen van tevoren vastleggen zodat er maar weinig overblijft waarover onenigheid kan ontstaan.
• Beperk het aantal beslissers en benoem de opdrachtgever.
• Leg zaken van tevoren zoveel mogelijk vast. Dan hoeft er niet meer zoveel besloten te worden. Verdeel daarbij  eventueel de onderwerpen (bv. muziek, kaart, kist)
• Weet dat het een kwestie is van geven en nemen. Heb oog voor elkaars verdriet en goede wil.
• Benadruk het gezamenlijk belang
• Zorg voor een neutrale omgeving. Voer de besprekingen bijvoorbeeld in het verzorgingstehuis en niet bij één van de nabestaanden thuis.
• Kies voor een diplomatieke uitvaartverzorger en stel hem/haar op de hoogte van de gespannen situatie.

Tot slot

Wens ik een ieder een mild en liefdevol afscheid toe.