Leren van uitvaarten in Coronatijd

Het is nog steeds Coronatijd. In ziekenhuizen kwamen de ‘gewone’ behandelingen de afgelopen maanden bijna stil te liggen. Maar het ‘gewone’ sterven is natuurlijk doorgegaan. ‘Gewone’ uitvaarten zijn sinds half maart niet mogelijk. We verzorgen ‘uitvaarten in tijden van Corona‘. Tot voor kort gold: maximaal 30 aanwezigen, anderhalve meter afstand houden en geen catering. Sinds 1 juni is catering (binnen de regels voor horeca) gelukkig weer toegestaan.

De ervaringen van de afgelopen maanden hebben ons weer laten zien wat de kern is van een afscheid.

Helpen bij de laatste verzorging

Onze ervaring is dat het vaak als bijzonder en waardevol ervaren wordt, om iemand die je dierbaar is te wassen, te kleden, het haar te doen, op te maken. Of om er gewoon bij te kunnen zijn en misschien alleen maar de knoopjes van een overhemd vast te maken. Het is intiem en wordt gezien als het laatste wat voor een dierbare gedaan kan worden. Het is pijnlijk dat dit nu niet kan, omdat afstand houden daarbij niet mogelijk is.

De waarde van de opbaarperiode

Veel mensen vinden het fijn om ook na het overlijden nog enkele dagen dicht bij de overledene en bij elkaar te kunnen zijn. Het helpt om te beseffen dat iemand echt dood is en geeft ruimte om toe te groeien naar het definitieve afscheid. Een thuisopbaring of een opbaring in een 24-uurs kamer maken dit mogelijk. De afgelopen tijd hebben we veel overledenen thuis opgebaard. Zo kunnen ook mensen buiten de directe familie afscheid te nemen. Meestal gebeurt dit in kleine groepjes en op geplande tijdstippen. Anders dan een condoleanceavond, is er meer ruimte en tijd om echt contact te hebben met de bezoekers. Waardevolle gesprekken, elkaar troosten en het delen van mooie herinneringen krijgen volop kans.

Intieme afscheidsbijeenkomst

Door de beperking van het aantal aanwezigen zijn alleen de directe familie en eventueel enkele goede vrienden bij het afscheid aanwezig. Het leidt tot intieme bijeenkomsten, vaak informeler en persoonlijker dan een afscheidsbijeenkomst met veel mensen. De verhalen die gedeeld worden lijken meer diepgang te hebben. Sommige dingen wil je nu eenmaal wel met intimi delen, maar niet met een grote groep, waar veel relatief vreemden in zitten. Van de andere kant wordt gemist dat bijvoorbeeld vrienden, collega’s, sportmaatjes vertellen over hun band met de overledene. Door deze verhalen wordt het leven vanuit verschillende hoeken belicht. Nu blijft dit beperkt tot het perspectief van de familie. Wat ronduit pijn doet, is dat er wel intimiteit is in woorden, beelden en muziek, maar niet in fysiek contact. Familieleden houden afstand van elkaar en missen enorm de knuffel, een hand die vastgehouden wordt of een arm om de schouder.

Informeel samenzijn

Wij zijn heel blij dat sinds 1 juni weer voor een klein gezelschap catering verzorgd kan worden. Na de afscheidsplechtigheid ging de afgelopen tijd ieder zijns weegs. Nog een praatje op de parkeerplaats en dan naar huis. Het voelde koud en onaf. Er was geen gelegenheid om samen iets te eten en te drinken, te ontspannen, mensen te spreken die de overledene ook gekend hebben, de steun te voelen van je vrienden, een zoen of een knuffel krijgen van mensen die je dierbaar zijn. Het was duidelijk hoeveel waarde dit samenzijn heeft en hoezeer het gemist werd.

Anders steun betuigen

Mooi is het te zien, dat op creatieve manieren toch steun betuigd wordt. De buren, die spontaan met een bloem in de hand op straat stonden, toen hun overleden buurvrouw van huis vertrok. De vriendengroep die een herinneringsboek samenstelde voor haar dochter, de collega’s die een filmpje maakten om bij het afscheid af te spelen, de mensen die thuis een kaarsje brandden op het moment van de uitvaart, de vlaggen in de straat halfstok op de dag van de uitvaart, de uitgebreide brieven, kaarten en foto’s die worden toegestuurd, de grote hoeveelheden bloemen.