Moeder heeft dementie en vader overlijdt

Moeder heeft dementie. Ze gaat niet mee naar de uitvaart

Nuchter leken ze, de zoon en dochters van de overleden meneer. Kort nadat ik binnenkwam kwamen ze ter zake. Hun vader zou gecremeerd worden en ze wilden afscheid nemen in een kleine, informele bijeenkomst. Moeder had dementie en woonde in een verpleeghuis. “We gaan het haar vanmiddag vertellen, maar nemen haar niet mee naar de uitvaart. Ze begrijpt er toch niets van”, zeiden ze stellig. Ik liet het maar even zo.

Lange periode van mantelzorg

Later in het gesprek kwamen de emoties los. De afgelopen jaren hadden ze veel zorgen gehad. Om hun moeder, die steeds meer weggleed in haar dementie. En tegelijkertijd om hun vader, die haar zelf wilde verzorgen en moeilijk hulp kon accepteren. Toen het besluit om moeder op te laten nemen en vervolgens de zorg om vader, die begon te kwakkelen. Nog maar drie weken geleden hadden ze ook hem verhuisd naar een verpleeghuis. En nu was hij plotseling overleden. Ze waren doodmoe.

Hoe vertellen we onze demente moeder dat haar man is overleden?

Voorzichtig stelde ik aan de orde hoe ze hun moeder toch zouden kunnen betrekken bij het afscheid. Ze realiseerden zich dat het belangrijk was om haar de emotie van het verlies niet te ontnemen. We bespraken hoe ze haar de boodschap zouden brengen. Duidelijk en met een wat oudere ingelijste foto van hun vader, waar we een zwart lintje aan bevestigden. En ik gaf verschillende mogelijkheden in overweging om voor hun moeder een moment van afscheid te realiseren.

Een dementievriendelijke uitvaart

In de loop van de dagen veranderden ze van gedachten. Ze wilden moeder toch meenemen naar de uitvaart. Ik was er blij om. Voor haar, maar ook voor de kinderen. We bespraken hoe we de bijeenkomst zouden aanpassen, zodat het een dementievriendelijke uitvaart zou zijn. Muziek van vroeger, die ze zou herkennen, geen fotopresentatie, zo min mogelijk prikkels. We regelden een ervaren begeleider voor moeder, zodat de kinderen ruimte voor zichzelf zouden hebben. Bij het crematorium bespraken we een apart kamertje, om haar zo nodig af te kunnen zonderen. En we spraken af dat we de aanwezigen zouden vragen haar niet te condoleren. Die aandacht zou te veel voor haar zijn en ze zou de mensen niet herkennen.

Verdriet delen

Enkele weken na de uitvaart belde ik de zoon om te vragen hoe ze terugkeken op het afscheid. “Ik ben zo blij dat mijn moeder er was”, verzuchtte hij direct. “Er is toch iets bij haar doorgedrongen, ze vraagt nu minder om hem. Het zou zo cru zijn geweest om haar erbuiten te laten. We hebben toch iets van het verdriet met haar kunnen delen”.